Osteoporoza – najważniejsze fakty o chorobie

Co to za choroba?
Osteoporoza, to choroba układu kostnego. Charakteryzuje się obniżoną wytrzymałością kości na urazy mechaniczne, co zwiększa ryzyko złamań. Za to jak bardzo odporna jest kość odpowiada zarówno jej gęstość mineralna, jak również jakość tkanki kostnej.
U osób z osteoporozą może dojść do tzw. złamania niskoenergetycznego, co oznacza, że nawet upadek z pozycji stojącej może doprowadzić do złamania kości. Szczególnie narażone i charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej są złamania kręgów kręgosłupa oraz kości udowej (w
części bliższej stawowi biodrowemu). Oczywiście złamaniu może ulec każda kość.
Najczęściej chorują kobiety w wieku pomenopauzalnym, po ok. 50r.ż.- to tzw. osteoporoza pierwotna.

Jakie są objawy choroby?
Osteoporoza zwykle nie jest rozpoznawana, dopóki nie dojdzie do pierwszego złamania niskoenergetycznego. Rozwój choroby jest przewlekły i podstępny.
Zdarza się, że pacjent doznaje bezobjawowych lub przebiegających jedynie z niewielkimi dolegliwościami bólowymi złamań w obrębie kręgosłupa, dlatego mogą długo nie mieć świadomości choroby. Im starszy pacjent, tym większe ryzyko kolejnych złamań. Mnogie złamania kręgów kręgosłupa skutkuje obniżeniem wzrostu, a nawet powstaniem „garbu”.

Jakie są czynniki ryzyka osteoporozy?
– wiek: kobiety> 65 lat, mężczyźni >70lat,
– predyspozycja genetyczna,
– płeć żeńska,
– rasa biała i żółta,
– BMI<18,
– zaburzenia hormonalne,
– nieprawidłowa dieta (niedobór wapnia, wit.D, fosfor (nadmiar lub niedobór), alkohol, nadmierne spożycie kawy),
– palenie papierosów,
– siedzący tryb życia,
– choroby ogólnoustrojowe (choroby reumatyczne, endokrynologiczne, gastroenterologiczne),
– leki (przewlekła steroidoterapia – najważniejszy czynnik!, hormony tarczycy)

Jakie badania mogą pomóc w rozpoznaniu choroby?
1) Dostępne są kalkulatory, na podstawie których można określić ryzyko złamań w przeciągu najbliższych 10 lat. Określenie dużego ryzyka jest wskazaniem do wdrożenia leczenia.
Dla populacji polskiej do obliczania takiego ryzyka służy kalkulator FRAX, który dostępny jest pod adresem: https://www.sheffield.ac.uk/FRAX/tool.aspx?lang=po
2) Badania radiologiczne – rozpoznanie złamań
3) Densytometria- metodą DXA, czyli pomiar gęstości mineralnej kości (pomiar wykonuje się w zakresie bliższego końca kości udowej lub kręgów kręgosłupa lędźwiowego)

Badania laboratoryjne:
– stężenie wapnia i fosforanów w surowicy,
– stężenie białka w surowicy
– poziom witaminy D
– aktywność fosfatazy zasadowej (ALKP)
– stężenie hormonów (parathormonu, TSH, estrogenów- u kobiet, androgenów- u mężczyzn)

Anna Derda-Kawka

Specjalista Chorób Wewnętrznych.
Pracuje w Centrum Medycznym Grande Medica (http://grandemedica.pl) oraz Szpitalu Uniwersyteckim im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze na Klinicznym Oddziale Chorób Wewnętrznych.